Οι καλικάντζαροι
από τον Νικόλα Μέξη

Picture
Οι καλικάντζαροι είναι  μια παλιά παράδοση στην πατρίδα μας. Και σε κάθε τόπο, και πιο πολύ στα χωριά, υπάρχουν χίλιοι θρύλοι και έθιμα γύρω από αυτούς. Εμφανίζονται κάθε Χριστούγεννα. Μερικοί λένε ότι είναι πνεύματα, άλλα καλά κι άλλα κακά. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι είναι παράξενα όντα, μαλλιαρά κι ότι τρυπώνουν στα σπίτια από τις καμινάδες. Τις νύκτες πηγαίνουν και κλέβουν τα φαγητά που βρίσκουν και πιο πολύ τα σύκα, γιατί τους αρέσουν πολύ. Όταν τελειώσουν το φαγητό τους, αρχίζουν να χορεύουν.
Όλοι οι  χωρικοί, όταν πλησιάζει βράδυ, φοβούνται να ξεμυτίσουν από το σπίτι τους, προπάντων τα μικρά παιδιά, μέχρι να έρθει η γιορτή των Φώτων, που ρίχνουν το σταυρό κι οι καλικάντζαροι εξαφανίζονται. Τότε πάνε και ζουν κάτω από τη γη. Κι εμφανίζονται πάλι τα άλλα Χριστούγεννα.
Σε πολλά χωριά ρίχνουν αναμμένα κάρβουνα στα κάρβουνα στα πηγάδια, για να μην μαγαρίσουν οι καλικάντζαροι. Δεν μπορώ να σας εξηγήσω καλύτερα, τι είναι ένας καλικάντζαρος. Νομίζω πως μπόρεσα να σας δώσω να καταλάβετε περίπου τι είναι. Σε άλλους είναι συμπαθητικοί και σε άλλους αντιπαθητικοί. Θα ήθελα πολύ να έβλεπα ένα καλικάντζαρο, αλλά νομίζω πως δεν θα το κατορθώσω. Γιατί aπλούστατα δεν υπάρχουν!

Χριστουγεννιάτικα έθιμα από άλλες χώρες
από τον Αχιλλέα Μητροτάσιο και τον Κίμωνα Τσικούδη

Picture
Νορβηγία

Τα Σκανδιναβικά «Jul» (Χριστούγεννα) έχουν τις ρίζες τους σε αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Ο Julenissen, όπως ονομάζεται ο Νορβηγός Άγιος Βασίλης, μαζί με τους βοηθούς του φέρνει δώρα και καλή τύχη στο σπίτι και στο στάβλο.Τη νύκτα των Χριστουγέννων, τα παιδιά βάζουν μπολ με κουρκούτι από αλεύρι σαν προσφορά στον Julenissen που επισκέπτεται τα παιδιά της Νορβηγίας, ολοκληρώνοντας το μακρινό του ταξίδι από τη Λαπωνία πάνω στο έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι. Η ημέρα των Χριστουγέννων ονομάζεται Julbrod, κατά τη διάρκεια της οποίας τα παλιά χρόνια ετοιμάζονταν μέχρι και 60 διαφορετικά πιάτα για το τραπέζι των φίλων, των συγγενών και φυσικά της οικογένειας. 

Ελβετία 

Στην Ελβετία, οι τέσσερις εβδομάδες προ των Χριστουγέννων εορτάζονται με πλούσια παραδοσιακά έθιμα, όπως το γιορτινό στεφάνι και το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο. Ο «Samichlaus», όπως ονομάζεται στη γερμανική πλευρά της Ελβετίας ο Άγιος Νικόλαος, μοιράζει γλυκά και δώρα στα παιδιά στις 6 Δεκεμβρίου. Η παραμονή των Χριστουγέννων με όλα τα άλλα έθιμα του δέντρου, τα κάλαντα, το γιορτινό τραπέζι κι η λειτουργία των Χριστουγέννων χαρακτηρίζουν την ημέρα αυτή.

Βέλγιο

Το Βέλγιο μπαίνει στο πνεύμα των Χριστουγέννων από νωρίς με την ημέρα του Sinterklaas και με τον πολύτιμο βοηθό του Zwarte Piet, που μοιράζει τα δώρα από σπίτι σε σπίτι. Τα παιδιά κρεμάνε τις κάλτσες των δώρων στο τζάκι κι αφήνουν σανό και ζάχαρη για το άλογο του Sinterklaas. Ο Sinterklaas δεν είναι ο Santa Claus. Στο Βέλγιο τα Χριστούγεννα εορτάζονται και με πλήθος παραστάσεων που αποδίδονται καλλιτεχνικά σκηνές από τη Θεία Γέννηση, καθώς και με λιτανείες ή κι ακόμη με υπαίθριες αγορές.

Μελομακάρονα με αλεύρι
από την Μελίνα Νοwak

Picture
Συστατικά

1 ποτήρι του νερού λάδι
1 ποτήρι του νερού ζάχαρη
1 ποτήρι χυμό πορτοκαλιού και λεμονιού ανάμικτα
1 ποτήρι χονδροκοπανισμένα καρύδια
3 ποτήρια αλεύρι μαλακό
1 φλιτζανάκι του καφέ κονιάκ
2 κουταλάκια μπέικιν πάουντερ

Για το σιρόπι

1 ποτήρι του νερού ζάχαρη

1 ποτήρι του νερού μέλι
1 ποτήρι νερό

Εκτέλεση

Κοσκινίζετε το αλεύρι και το ανακατεύετε με την πάουντερ. Χτυπάτε με το μίξερ το λάδι με τη ζάχαρη για 10 λεπτά. Προσθέτετε το κονιάκ, το χυμό του πορτοκαλιού και του λεμονιού. Ρίχνετε το αλεύρι λίγο-λίγο και ζυμώνετε καλά να γίνει μια μαλακή ζύμη. Πλάθετε τα μελομακάρονα κυλινδρικά, τα πιέζετε με το πιρούνι να γίνει η επιφάνειά τους αυλακωτή, τα τοποθετείτε σε λαμαρίνα και τα ψήνετε σε μέτριο φούρνο για 20-30 λεπτά. Στο μεταξύ βάζετε το νερό, τη ζάχαρη και το μέλι να πάρουν μερικές βράσεις. Ξαφρίζετε και βουτάτε μέσα στο σιρόπι τα μελομακάρονα κρύα. Τα βγάζετε με τρυπητή κουτάλα, τα τοποθετείτε σε πιατέλα και τα πασπαλίζετε με τα καρύδια και με λίγη κανελλοζάχαρη.



Μια αλλιώτικη ιστορία
από τον Μιχάλη Παπαγεωργίου

Picture
Θα σας διηγηθώ μια ιστορία αλλιώτικη από τις άλλες. Η οικογένεια του Μοχάμεντ από το Αφγανιστάν ήρθε στην Ελλάδα παράνομα πριν τρία χρόνια, όταν ακόμα μαινόταν ο πόλεμος μεταξύ των οπλαρχηγών και των Ταλιμπάν. Ο Μοχάμεντ έχει άλλα δύο αδέρφια: τον Ελχάμ και τον Μουχίμπ. Και φέτος τα τρία αγόρια δεν πήγαν σχολείο. Και φέτος δε θα πάρουν δώρα, θα μείνουν μόνα τους την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στον καταυλισμό, ενώ οι γονείς τους θα παλεύουν ακόμα και τέτοια μέρα για λίγα χρήματα.
Η παραμονή της Πρωτοχρονιάς δεν αργεί να έρθει... Ας προσπαθήσουμε να αλλάξουμε αυτήν την ιστορία και να την κάνουμε γιορτινή για κάθε παιδί προσφύγων που ζει στην Ελλάδα κι ελπίζει για ένα καλύτερο αύριο. Μην ξεχνάτε ότι από όποια χώρα κι αν είναι ένα παιδί, δεν παύει να είναι ένα παιδί... κι έχει ανάγκη από φροντίδα, αγάπη και καλόσυνη, όχι μόνο τις μέρες των γιορτών, αλλά κάθε μέρα.

Χριστουγεννιάτικη διακόσμηση
από τον Ραφαήλ Αραμπατζή

Picture
Χριστουγεννιάτικο δέντρο

Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί για την προέλευση του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Από πού μας ήρθε αυτό το έθιμο;
Tι συμβολίζει το χριστουγεννιάτικο δέντρο; Πότε χρησιμοποιήθηκε;
Το δέντρο, σαν χριστουγεννιάτικο σύμβολο, χρησιμοποιήθηκε μετά τον 8ο αιώνα. Εκείνος που καθιέρωσε το έλατο σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν, σύμφωνα με την παράδοση, ο ΄Άγιος Βονιφάτιος, που για να σβήσει την ιερότητα που απέδιδαν οι ειδωλολάτρες στη δρυ, έβαλε στη θέση του το έλατο, σαν σύμβολο χριστιανικό και ειδικότερα σαν σύμβολο των Χριστουγέννων.
Φυσικά, στο πέρασμα των αιώνων, το νόημα του χριστουγεννιάτικου δέντρου πήρε αναρίθμητες μορφές. Κι αρχικά, για να συμβολίσει την ευτυχία που κρύβει για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού, άρχισε να γεμίζει το δέντρο-σύμβολο με διάφορα χρήσιμα είδη- κυρίως φαγώσιμα κι αργότερα ρούχα κι άλλα είδη καθημερινής χρήσης, συμβολίζοντας έτσι πρακτικά την προσφορά των Θείων Δώρων, για να εξελιχτεί προοδευτικά σ' ένα απαραίτητο διακοσμητικό είδος της μέρας αυτής, που αργότερα πήρε και τη θέση της "Δωροθήκης"- του χώρου δηλαδή που σ'αυτόν τοποθετούσαν οι συγγενείς και φίλοι τα δώρα τους ο ένας για τον άλλο.
Για την Αγγλία ο Τσαρλς Ντίκενς, ο συγγραφέας εκείνης της εποχής, φρόντισε να ξαναπάρουν τα Χριστούγεννα την παλιά χαρούμενη γιορταστική μορφή τους, όσο κανένας άλλος. Κι αν σήμερα σ'ολόκληρο τον κόσμο το χριστουγεννιάτικο δέντρο θυμίζει αυτή τη μέρα, αυτό σίγουρα οφείλεται στον Ντίκενς, που σε διάφορα έργα του και πιο πολύ ακόμα στις χριστουγεννιάτικες ιστορίες του, και το πασίγνωστο Κρίστμας Κάρολ, το προβάλλει σαν βασικό χριστουγεννιάτικο σύμβολο.
Στην πατρίδα μας, το χριστουγεννιάτικο δέντρο το έφεραν για πρώτη φορά στην Αθήνα οι Βαυαροί. Η ελληνική πάντως παράδοση της ναυτικής μας χώρας, θέλει στολισμένο καραβάκι.
Οι πρόγονοι του Χριστουγεννιάτικου δέντρου μπορούν να αναζητηθούν στα ειδωλολατρικά έθιμα της λατρείας των δέντρων. Τότε δέντρα μεταφέρονταν μέσα στα σπίτια και οι άνθρωποι τα στόλιζαν για να εξασφαλίσουν καλή σοδειά τον επόμενο χρόνο. Λέγεται ότι ο
MartinLuther ξεκίνησε την παράδοση των αναμμένων λαμπών στο Χριστουγεννιάτικο δέντρο, στη Γερμανία, τον 16ο αιώνα. Η εικόνα ενός πράσινου δέντρου την παραμονή των Χριστουγέννων, με τα αστέρια να λάμπουν στον ουρανό από πάνω του, λέγεται ότι του έκανε μεγάλη εντύπωση κι έτσι τοποθέτησε ένα παρόμοιο δέντρο, διακοσμημένο με αναμμένα κεριά, μέσα στο σπίτι του. Στα μέσα του 1800, το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δένδρου είχε επεκταθεί ταχύτατα σε όλο τον κόσμο. Το 1882, το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο Χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου, στολίσθηκε στην πόλη της Ν. Υόρκης, κατοικία του EdwardJohnson, ενός συναδέλφου του ThomasEdison Σήμερα, περισσότερα από 72 εκατομμύρια δέντρα στολίζονται κάθε Χριστούγεννα, και από αυτά, 35 εκατομμύρια είναι αληθινά δέντρα ενώ 37 εκατομμύρια είναι ψεύτικα.

Αλεξανδρινό (ή αστέρι της Βηθλεέμ)

Αλεξανδρινό ή Αστέρι της Βηθλεέμ είναι ένα φυτό με κόκκινα και πράσινα φύλλα από το οποίο φτιάχνονται στεφάνια και κρεμιούνται είτε στην εξώπορτα είτε πάνω από το τζάκι. Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη σήμερα η επίδειξή του θεωρείται ως έναρξη των εορτών αυτών. Το έθιμο αυτό προέρχεται από τις ΗΠΑ όταν, πριν 200 περίπου χρόνια, ο πρώτος πρέσβης της Αμερικής στο Μεξικό JoelPoinsett έφερε το φυτό αυτό μαζί του από τη νότια Αμερική κατά τη περίοδο των Χριστουγέννων. Έτσι σιγά-σιγά το Αλεξανδρινό θεωρήθηκε ως το «κλασικό» φυτό των Χριστουγέννων.


Χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα
από την Ειρήνη Διαμαντή

Picture
Το χιόνι έχει τυλίξει πια ολόκληρη την πόλη σαν ένα άσπρο σεντόνι. Εκτός από χιόνι, βλέπεις σε κάθε σπίτι πολλά χρωματιστά φωτάκια να στολίζουν παράθυρα και μπαλκόνια. Είναι Χριστούγεννα...
Στους δρόμους όλο και πιο πολύς κόσμος προσπαθεί μέσα στο κρύο να μεταφέρει όσο πιο γρήγορα γίνεται χριστουγεννιάτικα έλατα και σακούλες γεμάτες ψώνια. Τα μαγαζιά ξεχειλίζουν από ανθρώπους, που δυσκολεύονται να διαλέξουν τα κατάλληλα δώρα για συγγενείς και φίλους. Και κάθε φορά που περνάς έξω από μια βιτρίνα ακούς διάφορες φωνές να αναρωτιούνται: «Αυτό θα της αρέσει;», «Πόσο κοστίζει εκείνο;» ή «Μαμά, γιατί αγόρασες κάτι για την αδελφή μου κι όχι ακόμα για μένα;».
Φαίνεται πως όλοι έχουν ξεχάσει το λόγο που γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα και σκέφτονται μόνο τα δώρα, τις διακοπές ή με ποιo τρόπο θα μπορέσουν να εντυπωσιάσουν τους καλεσμένους τους καλύτερα! Όσο για τους καταστηματάρχες, αυτοί εκμεταλλεύονται την φούρια των ανθρώπων να βρούνε όσο πιο γρήγορα γίνεται την καλύτερη διακόσμηση, τα καλύτερα ρούχα και όλα όσα ανήκουν στις χριστουγεννιάτικες αγορές.
Έχει χαθεί το πνεύμα των Χριστουγέννων πια για πάντα από τις καρδιές των ανθρώπων;
Να που όμως, όταν την παραμονή των Χριστουγέννων κάθονται όλοι γύρω από το φορτωμένο με στολίδια δέντρο και μοιράζουν με αγάπη τα δώρα ο ένας στον άλλο, ξαναέρχεται στην μνήμη και στις ζεσταμένες καρδιές το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων!

O εορτασμός των Χριστουγέννων
από τον Αλέξανδρο Roth

Picture
Οι ιστορικές πηγές υποδεικνύουν ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο 335, αν και κάποιοι ερευνητές βασιζόμενοι σε αρχαίους ύμνους με χριστουγεννιάτικη θεματολογία θεωρούν ότι τα πρώτα βήματα που οδήγησαν στον εορτασμό αυτό έγιναν μέσα στον 3ο αιώνα. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το έτος 376 μ.Χ.
Επί Πάπα Ιουλίου Α (336-332) τα Χριστούγεννα σταμάτησαν να γιορτάζονται μαζί με τα Θεοφάνεια και θεσπίσθηκε ως επέτειος η 25 Δεκεμβρίου κατόπιν έρευνας των αρχείων της Ρώμης, όπως πιστεύεται, επί της απογραφής που έγινε επί αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, σε συνδυασμό με υπολογισμό ρήσης του Ευαγγελίου (το οποίο και συνέτεινε) του Προδρόμου λεχθείσα περί τον Χριστόν:"Εκείνος δει αυξάνειν, εμέ δε ελατούσθαι" (Ιωάνν. γ'30). Με βάση αυτή την υποθετική πηγή, η Γέννηση του Χριστού ορίσθηκε κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο όπου και αρχίζει η αύξηση των ημερών. Στον καθορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας εορτασμού συντέλεσαν προφανώς η μεγάλη εθνική εορτή του "ακατανίκητου" θεού Ήλιου (
DiesNatalisSolisInvicti
) και ο εορτασμός των γενεθλίων του Μίθρα που ήταν διαδεδομένα σε όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με την έννοια ότι η επιλογή αυτής της ημέρας ως ημέρας γέννησης του Χριστού είχε να κάνει με την προσπάθεια αντικατάστασης των παγανιστικών (μη χριστιανικών) γιορτών που τηρούνταν εκείνον τον καιρό, όπως τα Σατουρνάλια και τα Μπρουμάλια
Συνεπώς, όταν ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας, προσπάθησε να απορροφήσει και να δώσει νέα διάσταση και νέα σημασία σε πανάρχαια λατρευτικά έθιμα και λατρευτικές συνήθειες αιώνων. Πάντως, παρά τις απαγορεύσεις της εκκλησίας για πολλές από τις εκδηλώσεις που τελούνταν στην αντίστοιχη του Δωδεκαημέρου περίοδο ή τις νομοθεσίες, αυτές διατηρήθηκαν κυρίως στην ύπαιθρο καθ' όλη την διάρκεια των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων, μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Σε μεταγενέστερη εποχή πολλά από τα έθιμα τους (ανταλλαγή δώρων, γλέντια, χαρτοπαίγνια κ.ο.κ.) μεταβιβάστηκαν στον εορτασμό τής Πρωτοχρονιάς.
Στη Ρώμη το καλεντάρι των Φιλοκαλίων (354 μ.Χ.) περιλαμβάνει στην ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου, απέναντι από την παγανιστική
Natalisinvicti, δηλ. "γέννηση του ακατανίκητου (ήλιου)", την φράση "VIIIkaalitannattisChristusinBethleemIudea
".
Από τη Δύση ο εορτασμός της Γεννήσεως στις 25 Δεκεμβρίου πέρασε και στην Ανατολή γύρω στο 376. Το 386 ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρότρυνε την εκκλησία της Αντιόχειας να συμφωνήσει στην 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα εορτασμού της Γέννησης. Τον καιρό του Αγ. Αυγουστίνου (354-430) η ημερομηνία της Γιορτής της Γέννησης είχε καθοριστεί, πάντως ο Αυγουστίνος την παραλείπει από τον κατάλογό του με τις σημαντικές χριστιανικές επετείους (
PL
33.200).
Με τον χρόνο επεκράτησε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο εκτός της Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που συνεχίζει τον συνεορτασμό με τα Θεοφάνια.
Το 529 ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός απαγόρευσε την εργασία και τα δημόσια έργα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων και τα ανακήρυξε δημόσια αργία. Ως το 1100, καθώς είχε επεκταθεί η δράση των ιεραποστολών στις παγανιστικές ευρωπαϊκές φυλές, όλα τα έθνη της Ευρώπης γιόρταζαν τα Χριστούγεννα. Εντούτοις, αργότερα, εξαιτίας της Μεταρρύθμισης απαγορεύτηκε ή περιορίστηκε κατά περιόδους η τήρησή του εορτασμού τους σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική, καθώς θεωρούνταν ότι περιλάμβανε σε μεγάλο βαθμό ειδωλολατρικά στοιχεία.